Om professioneel hulpverlener te zijn moet iemand over veel kwaliteiten beschikken: empathisch zijn, kunnen reflecteren, inhoudelijke kennis bezitten, methodisch denken en werken, analytisch en kritisch zijn, een hulpvraag vertalen naar praktische oplossingen, geduldig zijn, kunnen spiegelen, zicht op nabijheid en afstand hebben, sociaal vaardig zijn, om kunnen gaan met tegenslag, enzovoort.

Eigenlijk behoren genoemde kwaliteiten toe aan een ideale hulpverlener. Hij heeft hiervoor een opleiding doorlopen om dit ideaal te bereiken of in ieder geval te benaderen. Binnen deze opleiding is een persoonlijk en een inhoudelijk traject. De persoonlijke ontwikkeling tot hulpverlener verloopt nogal eens moeizaam en kan confronterend zijn.

Het idee hierachter is dat je pas een goede hulpverlener kunt zijn als jij jezelf heel goed kent. Daarvoor moet je jezelf regelmatig tegenkomen. Docenten, supervisoren, stagebegeleiders en medestudenten zorgen er voor dat dit ook gebeurt. Tijdens mijn opleiding in de jaren zeventig was dat niet anders. Ik zie de huilbuien en de daarbij behorende troostende woorden nog levendig voor mij.

Inhoudelijke kennis vergaren en het aanleren van competenties hoort uiteraard ook bij de opleiding tot hulpverlener.

Tel bij de ‘schoolse’ kant de vele stage-uren op en je wordt uiteindelijk gediplomeerd hulpverlener. Het liefst natuurlijk een ideale.

‘Bestaat er naast een ideale hulpverlener ook een ideale cliënt?’
Deze vraag wordt nauwelijks gesteld omdat daar niet vaak over nagedacht wordt.

Eigenlijk is het ook wel een vreemde vraag.

Maar op de vraag of men wel eens cliënten tegenkomt, die het tegenovergestelde van ideaal zijn, is het antwoord meestal ‘ja’.

Om deze te kunnen duiden zijn door professionals een aantal termen bedacht: de ongemotiveerde cliënt, de eigenwijze, de problematische cliënt, de ‘shopper’, de ‘hopeloze’ cliënt, de onbereikbare, de lastige cliënt, de moeilijke cliënt enzovoort.

Als ik deze kwalificaties hoor vraag ik me af hoe iemand dan wel een ideale cliënt kan worden?

Mogelijk komt er ooit nog eens een opleiding waar men kan afstuderen als ideale cliënt! Een andere oplossing, die waarschijnlijk meer realistisch is, is dat hulpverleners cliënten met dit zogenoemd onwenselijk gedrag, spiegelen met hun eigen onvolkomenheden.

Dit laatste zou ideaal zijn….

Geert Bettinger
Auteur van ‘Door stil te staan kom je verder’