- Het goede groeit beter in langzamer tempo |
Alles moet tegenwoordig snel en rap. In deze samenleving draait alles om snel scoren. Als dat niet direct lukt, is de conclusie snel getrokken. Wij jagen elkaar na en op. Veel, heel veel. En snel, heel snel. Omdat ‘heel snel’ niet snel genoeg is! Wij leven in een “deflatoir tijdsgewricht”, waarbij tijd vandaag meer waard is dan gisteren en morgen meer waard is dan vandaag. Alles moet sneller, alles moet multitasking. Speeddates waren vroeger 3 minuten, nu 30 seconden, in de toekomst wellicht 3 seconden.
Alles moet snel, snel, snel. Ook in de omgang met elkaar; en in de zorg. De mens, cliënt of patiënt moet zich daarnaar voegen. Met efficiëntie, rendement en doelmatigheid als sleutelwoorden. Met ‘de markt’ als gesel laten wij dienstverleners ons hierin vaak meevoeren. Niet zelden ten koste van de idealen die wij hadden op het moment dat we voor een beroep in de zorg koos. Bij dat alles dreigen wij de mensen uit het oog te verliezen en het gevoel voor detail kwijt te raken. In de zorg reppen wij zelden nog over details die juist wel belangrijk zijn voor de mensen om wie het gaat. Wij her- en erkennen het, maar rennen ondertussen lustig voort. Met alle nadelige en kostbare gevolgen van dien.
In een wereld van tijdschema’s, protocollen, controles en registraties raken mensen en familieleden – net zo goed als de dienstverleners zelf – gefrustreerd. De strak geregisseerde context laat geen ruimte voor contact, ondersteuning of zorg op maat. Elementen die juist recht doen aan de beleving van mensen en hun behoeften. De zucht naar efficiency heeft ons op een dwaalspoor gezet. Met verspilling en ineffectiviteit als gevolg.
Dat is ook de boodschap van twaalf huishoudhulpen uit Apeldoorn, die het heft in eigen hand nemen. Ze hebben een thuiszorgcoöperatie opgericht. De initiatiefneemsters werkten allemaal jarenlang voor een grote thuiszorgorganisatie, totdat ze plots op straat stonden. Als gevolg van de ratrace rond prijs en prestatie. Dat is nu verleden tijd, want vanaf 1 juni beginnen deze vrouwen en hun collega’s voor zichzelf.
Dit initiatief staat niet op zichzelf. Het is – gelukkig, en anders dan de media ons willen doen geloven – ook niet het eerste initiatief in zijn soort.
Een dag voor kerst 2014 meldden zich bij mij een aantal huishoudhulpen die op straat kwamen te staan door het faillissement van hun werkgever (Thebe thuishulp). Zij wilden en hun cliënten niet in de steek laten, maar ook niet opnieuw medewerker worden van een volgende zorgfabriek. Daarom wilden zij als collectief samenwerkende zzp-ers een leveringsovereenkomst met de gemeente sluiten. Zij boden een mini-bedrijfje zonder managers aan. Een team van gepassioneerde mensen die naar eigen inzicht de ondersteuning zo goed mogelijk afstemmen op de wensen van de mensen.
Ik was destijds teamleider BIJEEN (sociaal team gemeente Heusden) en vanuit die rol ook mede verantwoordelijk voor de contractering van aanbieders. Ik werd gegrepen door de mens gedreven passie van de betrokken dames. Er werd een weg gezocht en – met bestuurlijke medewerking – gevonden. Op 12 Januari 2015 heeft Joris van den Besselaar – die het collectief “Wij doen veel” vertegenwoordigde – in aanwezigheid van de wethouders Margo Mulder en Wim van Engeland de Raamovereenkomst voor levering van thuiszorg getekend.
Als een rode draad door dit soort van initiatieven loopt de behoefte aan zelfregie, aandacht en vertraging. Want, zeggen deze professionals, werken met en voor mensen is niet een kwestie van ‘je kunstje’ komen uitvoeren. Het vraagt de bereidheid het gesprek aan te gaan en te blijven doorvragen tot je die ander goed hebben leren kennen en de situatie goed begrijpt. Dat is alleen mogelijk als je je hele persoonlijkheid en alles wat binnen je vermogen ligt, durft in te zetten. Dat vraagt aandacht hebben en tijd nemen voor de dingen die het leven waard maken: echte aandacht en de kwaliteit van tijd in het contact met, de ondersteuning en de zorg voor mensen. Wanneer wij daarvoor de tijd nemen, ontstaat er echte verbinding en compassie.
Het traditionele management van sturen op regels, procedures, beleid en cijfers heeft ons niet alleen opgezadeld met een immense hoeveelheid aan administratieve taken en lasten. De giftige mix van poen, prestige, regelzucht en systeemdrift heeft ons ook het plezier, de menselijke maat en de eigen kracht ontnomen. Vertraging loont niet alleen, het is ook genieten. Even, al is het maar heel kort, stilstaan bij wat je aan het doen bent.
Vertragen is ook de filosofie van de Slow-beweging. Slow is alle dingen in het daarvoor geschikte tempo doen. En dat is niet altijd een langzaam tempo, dat kan ook héél snel zijn. Als je er maar de tijd voor neemt die het vraagt. Slow is een combinatie van la dolce vita met het dynamische van email, msn, sms, mms, gps, usb, wap, imap en mp3. Slow, kortom is helemaal van deze tijd.
In een tijd van maatschappelijke en economische transitie, waarbij (streven naar) duurzaamheid centraal staat, is business as usual geen optie. Het vraagt om het overdenken van de basis van ons zijn en daarmee onze economie. Het antwoord ligt in nieuwe transactiemodellen. Die het ons mogelijk maken ons anders tot elkaar te gaan verhouden. Wanneer wij de sociale waarde van mensen en hun mogelijkheden als vertrekpunt nemen, wordt zij van economische last tot economische waarde. Juist nu de overheid zich terugtrekt, de financiële middelen opdrogen is dat nodig: werken aan wederkerige waardecreatie. Laten wij daarom Douwe Bob – die vorige week met zijn gezongen hartenkreet “Slowdown’’ de elfde plek veroverde bij het Eurovisiesongfestival – alsnog tot winnaar maken. Gewoon, omdat het goede beter groeit in langzamer tempo.
