Slimme oplossingen voor arbeidsmarkttekorten
De personeelstekorten in zorg, onderwijs en jeugdzorg vormen een groeiende crisis. Het Integraal Zorgakkoord (IZA), ooit gepresenteerd als dé blauwdruk voor een toekomstbestendige zorgsector, lijkt inmiddels te wankelen onder de druk van stijgende tekorten, nieuwe bezuinigingen en een groeiend wantrouwen. Terwijl sectoren worstelen om de gaten te dichten, wordt steeds duidelijker: vissen in elkaars vijver is niet langer een optie. Maar wat wel?
Een slimme aanpak ligt in het combineren van problemen om nieuwe oplossingen te creëren. Zoals oud-Gedeputeerde (Zuid-Holland) George Brouwer mij ooit eens zei: “Heb je één probleem? Zoek er een tweede bij.”
Onderwijs en jeugdzorg: een gezamenlijke uitdaging
Het onderwijs kampt met een chronisch lerarentekort. Tegelijkertijd ziet de jeugdzorg een forse stijging in de vraag naar hulp, terwijl er onvoldoende professionals beschikbaar zijn om die vraag op te vangen. Wat als we deze twee crises niet los van elkaar beschouwen, maar samenbrengen in een gezamenlijke oplossing?
De kern van het idee: hevel een deel van het jeugdzorgbudget over naar het onderwijs en maak kleinere klassen mogelijk.
Het is hoopgevend dat het Rijk inzet op extra middelen om zowel het lerarentekort als de personeelstekorten in de zorg aan te pakken. Maar in een arbeidsmarkt waarin vrijwel alle sectoren al kampen met een schreeuwend tekort, is het alsof we vissen in een vijver zonder water. Extra geld alleen biedt geen structurele oplossing. De sleutel ligt in het slimmer verbinden van sectoren en het combineren van taken. Waarom zouden onderwijs en jeugdzorg bijvoorbeeld niet intensiever samenwerken, zodat we niet alleen de tekorten verminderen, maar ook de ondersteuning aan kinderen versterken? Door out-of-the-box te denken, creëren we nieuwe kansen voor zowel professionals als de samenleving.
Wat levert dit op?
- Passend onderwijs wordt realiteit
Kleinere klassen bieden ruimte voor meer aandacht per leerling, wat niet alleen de leerprestaties ten goede komt, maar ook een preventieve werking heeft. Leerlingen met beginnende problematiek krijgen sneller ondersteuning, waardoor zwaardere jeugdzorgtrajecten vaak voorkomen kunnen worden. - Meer onderwijstijd, minder escalatie
Leerkrachten krijgen in kleinere klassen meer tijd om signalen van zorg vroeg op te pikken en hierop te handelen. Door deze signalen niet door te schuiven naar de overbelaste jeugdzorg, worden problemen eerder opgelost en blijft escalatie uit. - Efficiëntie en synergie tussen domeinen
Door een deel van het jeugdzorgbudget strategisch in te zetten in het onderwijs, slaan we twee vliegen in één klap: minder druk op de jeugdzorg én een hogere kwaliteit van onderwijs. Het creëert bovendien ruimte voor een geïntegreerde aanpak, waarin onderwijs en zorg professionals gezamenlijk optrekken. - Werkplezier en behoud van professionals
Leraren en jeugdzorgprofessionals hebben één ding gemeen: hun werkplezier groeit wanneer ze echt verschil kunnen maken. Kleinschaligheid en een geïntegreerde aanpak dragen direct bij aan een werkklimaat waarin professionals niet worden overvraagd en waarin zij daadwerkelijk de tijd en middelen hebben om impact te maken.
En de zzp’ers dan?
Recente Kamerbrieven van minister Agema laten zien dat arbeidsmarktbeleid en de aanpak van schijnzelfstandigheid als gescheiden dossiers worden behandeld. Maar juist in het onderwijs en de jeugdzorg zien we een groeiend aantal zzp’ers die bewust kiezen voor meer autonomie en flexibiliteit. Door een structurele aanpak te hanteren waarbij kleinschaligheid en werkplezier centraal staan, kunnen we ook deze groep beter behouden en tegelijkertijd een cultuur van continuïteit stimuleren.
De urgentie is nu
De personeelsschaarste in zorg, onderwijs en jeugdzorg is niet zomaar een probleem, het is een systeemcrisis. En dit is pas het begin. Door silo’s te doorbreken en problemen samen te brengen, kunnen we niet alleen tekorten aanpakken, maar ook de kwaliteit van onze zorg en ons onderwijs naar een hoger niveau tillen.
De vraag is niet óf we dit kunnen realiseren, maar wanneer we de moed hebben om deze slimme samenwerking in gang te zetten.
Laten we het doen. Voor onze kinderen, voor onze zorg, voor onze toekomst.
Over de auteur
Peter Paul J. Doodkorte is zelfstandig adviseur en expert binnen het sociaal domein. Als één van de zeven regioadviseurs van het landelijk opererende Regioteam Opdrachtgever-/Opdrachtnemerschap Wmo en Jeugdwet, biedt hij gemeenten, aanbieders en cliëntorganisaties strategische, tactische en praktische ondersteuning bij het aanpakken van vraagstukken.
In zijn rol fungeert de regioadviseur als een ‘huisarts’: een laagdrempelig aanspreekpunt dat ondersteunt, faciliteert en waar nodig verbinding legt met specialisten. Met zijn brede kennis en ervaring houdt hij altijd ‘de vinger aan de pols’ en helpt hij betrokken partijen samen tot oplossingen te komen.
Het Regioteam maakt deel uit van het Platform Sociaal Domein en werkt nauw samen met het Ketenbureau i-Sociaal Domein. Dankzij deze samenwerking beschikt het team over een breed scala aan praktische tools, trainingen, instrumenten en inspirerende praktijkvoorbeelden. Daarnaast biedt het toegang tot een uitgebreid netwerk van experts, ervaringsdeskundigen en directe verbindingen met beleidsmakers in ‘Den Haag’.
Met zijn kennis, ervaring en netwerk draagt Peter Paul bij aan duurzame oplossingen binnen het sociaal domein en ondersteunt hij organisaties om met vertrouwen toekomstbestendig beleid te ontwikkelen.
