Is liefde universeel? Ja, het komt overal ter wereld voor. Zij maakt ook geen onderscheid in gedrags- en identiteitsaspecten. Zo dacht en denk ik erover. Liefde kent veel verschillende facetten en uitingsvormen. Mensen die van mekaar houden kennen de volgende gevoelens: blij zijn met elkaar, meeleven met de ander, je goed voelen bij de ander, bewondering en respect hebben, de ander grappig vinden, ontroerd geraken door de ander, elkaar begrijpen, elkaar aantrekkelijk vinden…
Liefde tussen mensen ontroert (mij). Zoals ik deze week ook ontroert werd door het prachtige animatiefilmpje “In a Heartbeat”. Deze korte film, gemaakt door Esteban Bravo en Beth Davis, gaat over een homoseksuele jongen die op slag verliefd wordt op een schoolgenootje. Hij probeert zijn liefde te verbergen, maar zijn hart blijkt net een stuk sterker. Ik deelde het filmpje via een van mijn blogs (Inspirituals). Met als titel “Uit de kast”.
Toevallig werd er diezelfde dag in een televisie-interview over dat filmpje gesproken. Luisterend naar dat interview realiseerde ik mij dat de door mij gekozen titel “Uit de kast”, hoe goed bedoeld ook, eigenlijk heel ongepast was. Onbedoeld namelijk stelt zij de liefde tussen twee mensen van hetzelfde geslacht in een bijzonder hoekje.
Uit de kast komen, ook wel een coming-out genoemd (een verkorting van het Engelse coming out of the closet), is een uitdrukking die veelvuldig wordt gebruikt voor het moment waarop een homo, lesbienne of biseksueel ervoor kiest om openlijk voor zijn of haar seksuele geaardheid uit te komen.
Een coming-out wordt gezien als een gezonde stap in het proces van zelfverwerkelijking en in de kast blijven als een beperking en onderdrukking van de eigen persoonlijkheid. Deze negatieve lading is al vervat in de kastmetafoor: in de kast is het donker en benauwd, uit de kast is men vrij en in het licht. Uit de kast komen wordt vaak gezien als een politiek of persoonlijk statement en ertoe zal leiden dat de acceptatie ervan toeneemt. Uit de kast komen suggereert zo iets als ‘ik weet dat ik bijzonder ben’. Terwijl ‘wij’ – de Nederlandse samenleving althans – wil uitstralen dat liefde tussen wee mensen van hetzelfde geslacht net zo gewoon is (of hoort te zijn) als de liefde tussen mensen van verschillende sekse. Met hetzelfde recht kan dan ook beweerd worden dat ik (of wij) met ‘uit de kast’ komen die ander als een buitenstaander positioneren en daarmee tot doelwit maken van discriminatie.
Als een jongen ‘op’ een meisje is, of andersom, en dit aan de wereld kenbaar maakt, dan spreken wij immers ook niet over ‘uit de kast komen’. Kennelijk, zo moest ik voor mijzelf vaststellen, denk en doe ik ook nog aan gender-discriminatie. De term betekent in de praktijk “de nadelige of bijzondere behandeling van een groep of geslacht of het geslacht van een persoon”. Veelal gebaseerd op het gedrag en onze houding jegens die groep of persoon, op basis van een clichématige opvatting.
Ik realiseerde mij dat mijn diep gevoelde aanvaarding van het universele karakter van liefde juist door mijn woord- en taalgebruik onbedoeld toch het karakter van ‘tolerantie’ droeg. Mijn nobele individuele inborst, die ervoor zorgt dat ik — op basis van welke criteria ook — bepaalde dingen ‘verdraag’.
Tolerantie is goed, ruimdenkend en nobel, intolerantie slecht, kleingeestig of kortzichtig. Maar ‘tolerantie’ – de bereidheid om andere mensen afwijkend te laten denken en handelen – suggereert ook iets van ‘gedogen’. Gedogen betekent geen toelaten, want dat zou op acceptatie kunnen lijken. Nee, gedogen houdt in dat we iets laten passeren hoewel we er niet gelukkig mee zijn: liever gingen we over tot een verbod, maar omdat een verbod niet haalbaar is, zien we bepaalde dingen door de vingers.
Het laatste dat ik wil is de liefde tussen twee mensen ‘tolereren’ of ‘gedogen’. Omdat het suggereert dat het niet normaal is. Terwijl ik die mening wel ben toegedaan en ook wil uitdragen. Ik heb dan ook de titel boven het stukje over ‘In a Heartbeat’ meteen vervangen door: Gewoon, liefde! Want dat is het: gewoon, liefde!
- De auteur, Peter Paul J. Doodkorte, is als senior adviseur verbonden aan Vondel & Nassau, een landelijk werkend adviesbureau voor sociaal domein en overheden.
- Meer blogs en ideeën zijn te vinden op Verruim de horizon, De kracht van het alledaagse en Inspirituals
