Ik ben niet gauw ‘over de rooie’, maar soms! Je zult 68jaar getrouwd zijn. Hij is 90 jaar en zij is 88 jaar. Ze mogen niet samen naar het verzorgingshuis! De een wel, maar de ander niet. Ze moeten uit elkaar.  Na 68 jaar onafscheidelijk te zijn geweest, dreigt voor hen een drama. ,,Wij worden straks als oud vuil aan de kant gezet.’’

Ze zitten vrijwel het hele gesprek hand in hand naast elkaar. Ze ogen rustig, maar dat blijkt schijn. Want als Hennie en Ineke aan hun laatste levensjaren denken, lopen de rillingen over de rug. Ze zijn 68 jaar getrouwd, hebben altijd bij elkaar geleefd, maar een drama dreigt. Want als alles tegenzit, woont Hennie straks gewoon in Bunnik, maar Ineke ergens anders. Dan worden ze door het huidige zorgsysteem alsnog uit elkaar gehaald.

Hennie wordt ’s nachts geregeld wakker en kan de slaap dan niet meer vatten. ,,Die vreselijke angst dat wij straks niet meer bij elkaar kunnen wonen, maakt mij geestelijk kapot. Maar zij kan niet meer bij mij blijven, want ik kan haar niet meer verzorgen. Als zij ’s nachts naar de wc moet, is er niemand die haar kan helpen. Terwijl zij heel slecht kan lopen.’’ Hartverscheurend is het.

Het is in strijd met het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens. Desondanks zorgt het nog regelmatig voor beroering. Ouderen die gedwongen gescheiden worden, omdat de zorginstelling volgens de indicatieregels alleen een van de partners mag  opnemen.

De afgelopen jaren is dit op grote schaal gebeurd, terwijl iedereen dacht dat deze situatie bij wet geregeld was. En ondanks alle commotie komt het ook in 2018 nog gewoon – en geregeld – voor.

Iedereen dacht dat het probleem van het scheiden van partners, van wie eentje moet worden opgenomen in een zorginstelling, was verholpen. In 2011 trok SP-kamerlid Renske Leijten over dit probleem aan de bel bij toenmalig staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten-Hyllner van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Die bevestigde dat de aanspraak van partners in zo’n situatie niet wijzigt als zorgverzekeraars de AWBZ gaan uitvoeren.

In het besluit zorgaanspraken artikel 9 lid 3 is geregeld dat de partner van een persoon met een somatische of psychogeriatrisch aandoening of beperking die (op grond van zijn indicatie) in een instelling verblijft, tevens aanspraak heeft op verblijf in dezelfde instelling’, aldus de toenmalig staatssecretaris.

Waar een echtpaar niet samen in een verpleeg- of verzorgingshuis terecht kan, is dat verdrietig voor het echtpaar,’ zei Aad Koster, toenmalig directeur van branchevereniging ActiZ, in een uitzending van Een Vandaag op radio 1. ‘We hebben het echter niet over een groot maatschappelijk probleem, want de mogelijkheid om samen te wonen is er wel.” Prachtige volzinnen zijn het.. Alleen dit echtpaar kan op dit moment niet terecht in het verpleeghuis van hun keuze.

Het bericht over dit echtpaar dat na 68 jaar noodgedwongen uit elkaar moet, raakt veel mensen. Omdat het zo herkenbaar is. Natuurlijk, echtparen kunnen in ons land nooit worden verplicht om apart te gaan wonen., maar in de praktijk gaat het soms anders. Het voelt heel dichtbij,

Bij wet is het verboden. Beide partners mogen samen in het verpleeghuis wonen wanneer één van de twee daar een indicatie voor heeft. Echter, zo leer de praktijk, dat kan dat lang niet altijd.. Zo zou er niet voldoende ruimte zijn om plaats te bieden voor alle partners van zieke ouderen. Het bijschuiven van een extra bed, is niet altijd een optie.

Laat ik duidelijk stelling nemen: Hoe durven wij in dit land te spreken over ‘passende zorg’ als wij dit toelaten.  Partners mogen nooit noodgedwongen uit elkaar worden gehaald.

In de laatste levensfase is veel mogelijk: van ziektegericht doorbehandelen tot het einde van het leven, palliatieve zorg of zelfs het bespoedigen van het levenseinde door euthanasie. Maar een passend aanbod voor mensen die  – tot de laatste snik – samen oud willen worden kunnen wij niet organiseren? Ja, het vraagt om een brede blik van de zorgverlener, die oog zou moeten hebben voor behoeftes in deze. So what!

Gedoe van het treurige soort noem ik het. Laten we het anders doen. Allemaal. Het land wordt daar echt beter van, de mensen die het aangaat voorop.

Samen en gelukkig oud worden in het verpleeghuis, dat kan! Echt. Als wij meer ruimte maken voor het leven zelf, met invulbare en niet-invulbare verlangens, en voor betekenisvolle relaties en ontmoetingen. Dicht tegen elkaar aan kruipen of in elkaars armen slapen wanneer je partner in het verpleeghuis woont. Dat kan toch? Ja toch?

Wie daarop ‘nee’ durft te zeggen verdient een schandpaal. Want als we alles hebben verloren, inclusief hoop, wordt het leven een schande, en de dood een plicht.

• De auteur, Peter Paul J. Doodkorte, is als senior-adviseur verbonden aan Vondel & Nassau, een landelijk werkend adviesbureau voor sociaal domein en overheden.

• Meer blogs en ideeën zijn te vinden op Verruim de horizon, De kracht van het alledaagse en Inspirituals