De aandacht voor het borgen van privacy is met name door nationale en Europese regelgeving een prioriteit geworden, door respectievelijk de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) en de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Het blijkt dat het nog niet zo eenvoudig is om in de praktijk invulling te geven aan het borgen van privacy. Daarom geven mijn collega’s en ik daaraan in ons werk veel aandacht. En dan is daar Beau!

Beau (van Erven Dorens) en zijn Rotterdam Project (RTL4). Met kennelijke compassie met zwervers en daklozen neemt hij de kijker mee naar de duistere wereld van Rotterdamse daklozen. Eerlijk is eerlijk, de enkele keer dat ik hem zag ontroerde het programma mij ook. Met aandacht voor zwervers en daklozen is ook niks mis. En toch schuurde het bij mij nadat ik – later thuisgekomen – middenin dit programma viel waar mijn partner naar zat te kijken.

Terwijl ik dagelijks alert moet zijn op het niet onnodig of onnodig veel delen van informatie van mensen waarvoor ik moet zorgen, staat Beau voor het oog van een miljoenenpubliek schaamteloos het hele hebben en houden van een twintigjarige schildersknecht uit de doeken te doen. Van de ene op de andere minuut weet heel Nederland dat deze – overigens ontwapenend lieve gozer – dakloos is dankzij een stevige schuld dankzij zijn vader. Hoezo privacy?

De betweters zullen mij ervan overtuigen dat dit vooraf en achter de schermen natuurlijk best goed geregeld is. De knul zal ongetwijfeld op de hoogte gebracht zijn en een toestemmingsverklaring hebben ondertekend. Dat is echter niet het beeld dat de programmamaker en zijn crew oproepen. Zij suggereren dat zij de knul achteloos overvallen en confronteren met zijn eigen (!) verhaal. Er is – zo doet het programma vermoeden – al heel veel over deze knul gesproken, zonder dat hij daarvan afwist. En dat knelt naar mijn overtuiging met de richtlijnen en afspraken rond privacy.

Er kleven nog wel meer vraagtekens aan dit – ongetwijfeld naast commerciële ook met oprechte bedoelingen gemaakte – programma.

Beau spreekt dus volgens het programma een niets vermoedende knaap aan op straat. Confronteert hem met zijn probleem en biedt hem en passant een bedrag van 10.000 euro aan. Om te werken aan de oplossing van zijn probleem. Hij mag er ook nog een nachtje over slapen. In een voor hem geregeld hotel; op kosten weer van Beau. Prachtige, gewaardeerde en prijs waardige emo-televisie. Dat is inmiddels zeker. Maar toch!

Onbedoeld waarschijnlijk, maar ondertussen toch, geeft Beau daarmee een prachtig voorbeeld van hoe eenvoudig het is om mensen – en vooral jeugdigen – te verleiden. Hij doet precies dat, waarvoor bij wijze van spreken op diezelfde avond een ander programma (Misdaad Anoniem) ons waarschuwt! Wordt geen geldezel, money mule of katvanger. Allemaal termen voor mensen die door criminelen geronseld worden om geld wit te wassen. Dat schuurt. Ook, omdat diezelfde schildersjongen van knuffelkonijn in een handomdraai het doelwit is van massale verontwaardiging als hij besluit een iPhone X ter waarde van 1159 te kopen. Ruim 1/10e deel van het totale geldbedrag dat bestemd was om hem uit de problemen te helpen. Waarom? Zodat hij Pokémons met de telefoon kon vangen. Wij, kijkers die onszelf graag dit soort onzinnige prullaria cadeau, doen reageren massaal verbijsterend hypocriet. Hoe kan hij dat nou doen.

Dat wij allemaal – inclusief ikzelf – in katzwijm kunnen vallen voor programma’s als het Rotterdam Project of bijvoorbeeld Boer zoekt Vrouw verbaast mij niet. Het is echter ook hypocriet. Want programma’s als deze mogen kennelijk wel wat ‘de gewone burger’ niet mag. Of wat een professioneel hulpverlener verboden wordt. Hem of haar zelfs en gevangenisstraf of iets dergelijks kan opleveren.  Het voelt niet goed als wij vinden dat ProRail terecht geïrriteerd is over spoorlopers in Boer zoekt vrouw terwijl er al een tijd campagne wordt gevoerd tegen spoorlopen, omdat dat levensgevaarlijk is en tot veel vertraging voor reizigers leidt.

Privacy is een hekel punt. Wat deel je wel/niet? Zeker voor mensen van wie delen van hun leven op straat of de buis gegooid word. Zij betalen een hoge prijs (zie ook: ‘SuperStreamMe’ van BNN (2015)). Dat zal zeker niet het oogmerk zijn van de programmamakers, maar bijdragen aan de juiste beeldvorming doet het niet.

Het succes van dit soort programma’s maakt de vraag niet minder relevant wat nu precies de grens moet zijn van privacybescherming. Waarom genieten wij massaal van publiekelijk gemaakte ellende aan de zelfkant van de maatschappij om vervolgens moord en brand te schreeuwen als een professional – omwille van adequate zorg – in onze ogen niet zorgvuldig genoegd is geweest in de uitwisseling van die informatie met een andere professional.  Kennelijk mag dat voor het oog van miljoenen wel, maar in de bescherming van een spreekkamer niet!

Ik zou willen dat wij en programmamakers ons dat iets beter en vaker realiseren als wij in onze luie stoel stilletjes zitten te sniffen over die lieve schilderknecht. Of wanneer wij – samen met Pauw – ons (nogmaals) verkneukelen over de onhandigheid van mensen bij hun first date. Het voorbeeld doet volgen! Wat vandaag anderen gebeurt, kan morgen ons lot zijn!

• De auteur, Peter Paul J. Doodkorte, is als senior-adviseur verbonden aan Vondel & Nassau, een landelijk werkend adviesbureau voor sociaal domein en overheden.

• Meer blogs en ideeën zijn te vinden op Verruim de horizon, De kracht van het alledaagse en Inspirituals