Mensen met een complexe zorgvraag hebben moeite om passende zorg te krijgen. Zij moeten vaak ook langs verschillende loketten. Dat brengt veel bureaucratische rompslomp met zich mee en heeft als gevolg dat mensen slecht geïnformeerd zijn over keuzemogelijkheden en kosten van zorg. Dit blijkt uit het vierde Signaalrapport ‘Mensen zijn op zichzelf aangewezen. Dwalen tussen wetten en loketten’. Opgesteld door Ieder(in), NPCF, LPGGz, Per Saldo, KBO, PCOB, MEE NL, Mezzo, Kans Plus en het programma Zorg Verandert. Ik meen dat er een simpel antwoord mogelijk is: Jeeves.

Kent u Jeeves? Met de onsterfelijke butler Jeeves maakte ik kennis dankzij de boeken van P.G. Wodehouse (Pelham (‘Plum’) Grenville Wodehouse (1881 – 1975). Jeeves bezit de intelligentie die verder aan het gehele mensdom ontbreekt. De rake antwoorden die hij bedenkt op problemen, bedenken wij te laat. Voor de meest onmogelijke situaties weet Jeeves a la minute een oplossing. Jeeves weet alles wat er gebeurd is, en alles wat er gebeuren zal. Wat Jeeves niet weet, is de moeite van het opnoemen , niet waard. En daarbij beschikt Jeeves in ruime mate over moederlijke gevoelens. Dat klinkt gek, maar het is niet op een andere manier uit te drukken.

Ik stel dan ook voor om een nieuwe dienstverleningsorganisatie te starten: Jeeves, uw dienstwillige dienaar. Deze organisaties levert aan huishoudens die multiproblemen hebben zijn (of haar, want Jeeves is onzijdig, wat mij betreft) diensten.

Multiprobleemhuishoudens vragen om alleskunners. Mensen die weten waar Abraham de mosterd haalt. Maar ook wie of wat hij moet inschakelen om het te bereiken doel gerealiseerd te krijgen. Voila! Dat is nu juist het kenmerk van een echte Jeeves.

Om misverstanden te voorkomen: Jeeves is – hoewel butler – niet het type van ‘u vraagt, ik regel”. Integendeel. Jeeves. Jeeves vindt het – net als de doorsnee Nederlander – onwenselijk dat mensen jarenlang balanceren op het randje van deelnemen aan de samenleving en sociale uitsluiting. Daarnaast walgt hij van de constatering dat er veel onnodig publiek geld wordt uitgegeven aan de zorg-, hulp- en dienstverlening aan deze mensen. Zijn inspanningen zijn dan ook gericht op een duurzaam resultaat. Bovendien is Jeeves op gepaste wijze ‘lui’. Hij doet zeker niet zelf wat hij anderen zelf kan laten opknappen. Hij concentreert zich op de regie op samenwerking. En, omdat Jeeves ook geen zin heeft in ‘bonnetjesaffaires’ of ander gedoe: hij mijdt ingewikkelde procedures en administratieve lasten. Hij vraagt niet om een vereenvoudiging van de regels, maar regelt het. Hiermee voorkomt hij “financieel gedoe” of stelseldiscussies. Hij laat overheden en uitvoerders meedenken en oplossen in plaats van aanhoren en doorschuiven.

Jeeves kortom, nodigt je als dienstwillige dienaar uit om je energie in te zetten op doen en doorpakken op basis van bestaande en/of onorthodoxe ideeën in plaats van energie te steken in nader onderzoek. Hij laat mensen de kennis, inzichten en ervaringen toepassen waarin ze sterk zijn. Brengt ze verder en legt verbindingen tussen mensen rond de mensen met en voor wie hij werkt. Bijvoorbeeld mensen die voor dezelfde uitdaging staan of hebben gestaan. De ervaring leert dat ze niet allemaal zelf het wiel hoeven uit te vinden.

Jeeves is naast een kwalitatief betere ook een kosten efficiënte oplossing. Bij huishoudens met meerdere, complexe problemen heeft het aanpakken van deelproblemen door allerlei goedbedoelende specialisten vaak geen – of op zijn minst onvoldoende – resultaat. Deze ‘multiprobleemhuishoudens’ kampen bijvoorbeeld met langdurige armoede, verslaving, huiselijk geweld, criminaliteit en opvoedingsproblemen. Ze veroorzaken soms overlast in de buurt. Bovendien hebben zij een zwak sociaal netwerk, waardoor ze gemakkelijk verder afglijden. Kinderen worden in zo’n situatie geblokkeerd in hun ontwikkeling, waardoor de kans op reproductie van de situatie erg groot is.

De praktijk heeft Jeeves geleerd dat in dergelijke situaties een integrale aanpak nodig is, waarbij problemen in samenhang en vanuit de eigen kracht van een gezin of huishouden worden aangepakt. Hij komt daarom letterlijk achter de voordeur, bespreekt de problemen met het gezin en coördineert de hulp die nodig is. En, niet geheel onbelangrijk: hij stuurt ook mensen de laan uit als hun inbreng niet bijdraagt aan de gevraagde oplossing. Jeeves mijdt daarmee ook symptoombestrijding. Hij pakt het probleem bij de wortel aan.

Gezinnen met veel problemen kosten de gemeenschap veel geld, terwijl ze niet altijd beter geholpen zijn. Zeker als de combinatie volwassen ggz-jeugdzorg-schulden voorkomt, is de kans groot dat de kosten oplopen boven de 100.000 euro per jaar. Het probleem rond deze huishoudens is dat de hulpverleners weliswaar werken volgens het principe ‘één gezin, één plan, één regisseur’, maar dat er geen sprake is van ‘één budget’. Dat is te doorbreken met een maatwerk-budget, waar ze mandaat over hebben. Daarmee, zo leert de praktijk, zijn zeer solide oplossingen tegen aanmerkelijk minder kosten te realiseren. Vraag dat maar eens aan Albert Jan (alias Jeeves) Kruiter.

Een bureaucratisch moratorium voor mensen met meerdere problemen is mogelijk. Als wij allemaal dienstwillige dienaars willen worden. Een persoonlijke bediende, die mensen helpen zichzelf uit de vele netelige situaties waarin zij terechtkomen. Veroorzaak door een mengeling van onhandigheid en stapeling van problemen. Wij kunnen hen op basis van goedhartigheid en een ouderwets gevoel voor ridderlijkheid en eer heel veel verder helpen.

• De auteur, Peter Paul J. Doodkorte, is als senior-adviseur verbonden aan Vondel & Nassau, een landelijk werkend adviesbureau voor sociaal domein en overheden.

• Meer blogs en ideeën zijn te vinden op Verruim de horizon, De kracht van het alledaagse en Inspirituals