Voor de meubelbranche in Nederland gloort na de revival van de keukentafel – een voortvloeisel van de decentralisaties binnen het sociaal domein – een nieuwe markt: die van de zorgtafels. Binnen nu en zeg één á twee jaar kent elke zichzelf respecterende gemeente een zorgtafel. En binnen een gemeente zijn er dn zorgtafels onderwijs, welzijn, prostitutie, mensenhandel en kindermishandeling. De handel in tafels zal exploderen, zo voorspel ik u.

U hebt – als het goed is – een keukentafel. Net als ik. Althans, dat mag ik hopen. De keukentafel immers is door de overheid uitgeroepen tot het eerste contactpunt tussen mensen met een ondersteuningsvraag en de gemeente. Hebt u geen keukentafel? Dan wens ik u geen ondersteuningsvraag toe. Want zonder keukentafel is een gesprek over eventuele ondersteuning niet mogelijk. Als u meerdere ondersteuningsvragen tegelijkertijd heeft, volstaat een keukentafel overigens niet. Dan dient u te beschikken over een zorgtafel!

In het keukentafelgesprek wordt gesproken over welke belemmeringen u en ik als inwoner tegenkomen in het dagelijks leven en wat hier aan gedaan kan worden. Het gesprek biedt de mogelijkheid om te komen tot een integrale analyse en aanpak van de problematiek van een inwoner en zijn gezin. Hoe sneller en hoe beter de problemen worden opgelost, des te minder regeldruk is er voor hem of haar.

De keukentafel blijkt – ondanks de goede bedoelingen en het daarop gerichte basisontwerp – toch niet integraal genoeg. Daarom is er een nieuwe tafel bedacht: de zorgtafel. Deze tafel is bedoeld om ‘wicked problems’ (lastige casuïstiek) aan te bespreken. Anders gezegd: aan de zorgtafel nemen verscheidene hulpinstanties plaats die samen zoeken naar een persoonsgerichte aanpak voor elke inwoner met een meervoudige ondersteuningsvraag. als een inwoner een ondersteuningsvraag. Het kan dan gaan om inwoners, huishoudens of multiprobleemgezinnen waarbij tegelijkertijd sprake is van problemen in het 1) het voeren van een huishouding, bijvoorbeeld door een gebrek aan regelmaat, hygiëne, financiële armslag of wooncomfort en/of 2) de maatschappelijke positie van het gezin: bijvoorbeeld armoede en werkloosheid dan wel 3) de opvoeding, bijvoorbeeld pedagogisch onvermogen, verwaarlozing van kinderen of mishandeling. Of, 4) problemen in de individuele ontwikkeling van de gezinsleden, bijvoorbeeld depressies of verslavingen dan wel 5) de relatie tussen de (ex)partners: problemen als gevolg van echtscheiding, onderlinge spanningen of wisselende relaties.

Op basis van de casus en de inbrengende partij worden de samenwerkingspartners uitgenodigd voor de Zorgtafel, die gezamenlijk tot een oplossing moeten komen. De Zorgtafel is – volgens de ontwerpers – het ‘last resort’ voor trajecten die vastlopen. Samengevat komt het erop neer dat wanneer bilateraal overleg, met inzet van meerdere overlegstructuren en bespreekvormen, de Zorgtafel hét antwoord is en geeft; althans, dat is de bedoeling.

Het enthousiasme binnen gemeenteland voor de Zorgtafel is snel groeiend. Elke zichzelf respecterende gemeente, net als elke sector binnen het sociaal domein (onderwijs, participatie, welzijn, zorg, etc.) ziet het nut en de meerwaarde van de Zorgtafel.

“Mooi toch”, zult u wellicht zeggen. Toch ben ik – op zijn zachtst gezegd – genuanceerd in mijn oordeel.

De idee achter de Zorgtafel onderschrijf ik. Van harte. Maar de uitwerking roept vraagtekens op. Ooit – toen de keukentafel zijn revival maakte – was het immers juist de bedoeling dat aan die keukentafel tot een passend, en waar gewenst integraal, antwoord op de ondersteuningsbehoefte van inwoners zou worden gekomen? Denken en handelen dus vanuit het perspectief van de inwoners. Dat was toch ook de grote belofte van de decentralisaties : integraal werken. Zorg en ondersteuning dichterbij, minder versnipperd en minder duur.

Kennelijk is het ontwerp van de keukentafel daarvoor niet (voldoende) geschikt. En, geheel naar de poldertraditie van Nederland, wij verbeteren dan niet het ontwerp van de keukentafel. Nee, wij zetten er een tafel bij. Passend bij onze hokjesgeest worden dat een welzijns-, een onderwijs,- een mensenhandel, een zwerfjongeren- of  een kindermishandeling-zorgtafel. Of ik overdrijf? Googelt u zelf eens met als zoekterm ‘zorgtafel’. Kortom: niet de mensen en de voor hen passende oplossing staan daarbij centraal, maar het domeindenken. Het aanbod regeert. Heilige huisjes van beroepsbeoefenaren die met elkaar hebben afgesproken wat tot hún gebied behoort. Een domein waarvan de ander moet afblijven. Eigen richtlijnen en protocollen. Een eigen club en een eigen zorgtafel, Met grenzen rond bevoegdheden, vaak nog wettelijk beschermd ook. Bevoegdheden die qua vergoeding door financiële schotten streng gescheiden zijn.

Ik zie dat het integraal oplossen van problemen achterloopt op het ideaal van de integrale aanpak. Processen worden in de beleidsuitvoering weliswaar geïntegreerd, om het eenvoudiger voor de inwoners te maken. Maar wanneer er voor diezelfde inwoner problemen ontstaan, dan kan hij zich aan een keukentafel melden  die uitgaat van een integrale probleemoplossing. Zij blijven – te vaak en teveel – veroordeeld tot een ‘van het kastje naar de muur’- tournee langs een schier eindeloze straat van zorgtafels.

Ik ben niet slecht behuisd. Maar naast de keukentafel ontbreekt het mij aan accommodatie voor al die  verschillende tafels.

Mijn oplossing? Houdt het bij de keukentafel. Een keukentafel waaraan gesproken wordt over het vraagstuk van de inwoners, en waarbij op basis daarvan wordt bepaald wie zich op de stoelen rondom de tafel (moeten) bevinden. Een tafel kortom, die werkt zoals beoogt.

Ik heb daarvoor niet nog meer tafels nodig.  Een set klapstoelen volstaat. Zodat , als dat nodig of gewenst is, er meerdere mensen aan mijn keukentafel kunnen aanschuiven. Met het simpele oogmerk aan het eind van het gesprek een oplossing te hebben die én passend én realiseerbaar is. En, dat kan ik u verzekeren, dat is heel efficiënt!

• De auteur, Peter Paul J. Doodkorte, is als senior adviseur verbonden aan Vondel & Nassau, een landelijk werkend adviesbureau voor sociaal domein en overheden.

• Meer blogs en ideeën zijn te vinden op Verruim de horizon, De kracht van het alledaagse en Inspirituals