- Als je beter wilt zijn, wees dan competitief. Als je exponentieel beter wilt zijn: wees dan coöperatief. |
Steensoep. Kent u de geschiedenis daarvan? Volgens het verhaal komen reizigers bij een dorp aan waar weinig te eten is. Midden in het dorp zetten ze een ketel op het vuur waarin alleen water zit, en een meegebrachte steen. Nieuwsgierige dorpelingen krijgen te horen dat ze met de “soepsteen” een heerlijke “steensoep” gaan maken, “Maar het zou helemaal perfect zijn met wat extra kruiden om het op smaak te brengen.” Andere dorpelingen komen voorbij en ieder gaat een andere ingrediënt halen. Uiteindelijk is er een goede soep gekookt en iedereen eet lekker mee. Het is het succes van de samenwerking. Het succes ook van toevoegende waarde!
Succesvolle mensen hebben een rechtlijnige opvatting in hun achterhoofd: “Ik ben geslaagd.” Zij zien hun succes vaak als een factor die van hun eigen motivatie en bekwaamheid afhankelijk is; niet van geluk, toeval of het lot. Succesvolle mensen geloven dat er een oorzakelijk verband bestaat tussen wat ze gedaan hebben en de resultaten die eruit voortvloeien, zelfs wanneer er geen verband is.
Hoe ziet dat bij u en bij mij? Laten wij eens (zelf-)kritisch zijn. Focussen wij ons niet allemaal op het positieve? Wanneer het gaat om succes doen we onszelf niets tekort. Integendeel: we vergroten het uit. En dat is goed! Hier is niets mis mee. Maar deze “Ik ben geslaagd” overtuiging kan – en is in de meeste gevallen – ook een valkuil.
Winnen, of succes hebben – weet ik uit ervaring – is het unieke resultaat van de juiste combinatie van mensen, middelen en omstandigheden. Je kunt de juiste kandidaten of teamleden selecteren, maar zonder de juiste middelen, omstandigheden en de illusie levert dat nog geen succes op. Vraag het de spelers van Leicester City FC maar eens. Of Frank de Boer, tot voor kort de trainer van AFC Ajax. En ook Christiaan Horner, teambaas van Red Bull, de renstal van Max Verstappen, kan je er alles over vertellen.
Leicester City FC is een Engelse voetbalclub, opgericht in 1884. Op 2 mei 2016 werd de club voor het eerst in de clubhistorie kampioen van Engeland. De AFC Ajax mistte in hetzelfde weekeinde het kampioenschap van Nederland. Twee weken laten werd Max Verstappen op 15 mei 2016 de eerste Nederlander ooit die een Formule 1-race won. Sleutelwoorden bij zowel het succes als het falen? Naast de juiste omstandigheden, kennis en individuele kunde draaide het om communicatie, teamoriëntatie, teamleiderschap, monitoring, feedback, back-up gedrag en coördinatie.
Teamwerk is ook binnen het sociaal domein populair. Het lijkt haast geen discussie meer: iedereen moet en zal in teamverband werken. Teamwerk, zo lijkt het, is de heilige graal. Goed teamwerk – zo kom ik vaak tegen – wordt daarbij vereenzelvigd met opereren als één team, met één gezicht en één en dezelfde werkwijze. Het is polderen tot het uiterste: net zo lang samen aan iets prutsen tot iedereen het met elkaar eens is. Het resultaat daarvan? Goed of beter misschien, maar nooit best! Omdat echt teamwerk meer is dan alle neuzen dezelfde kant op krijgen.
Het begint met onderling vertrouwen, het aandurven van confrontatie en discussie. Het aangaan van commitment, het nemen van verantwoordelijkheid en de focus op resultaat. Inclusief het benoemen van ieders persoonlijke bijdrage daaraan. Daarbij is het ook van belang de confrontatie te zoeken. Goede samenwerking vraagt om conflicten. Juist het er samen uit moeten en willen komen maakt je als team sterker.
De volgende stap naar succes is het nemen van verantwoordelijkheid. Heel veel goeds en groots blijft achterwege uit angst voor de verantwoordelijkheid ervoor. De mindere teamspelers vinden daarvoor wel een vluchtpoortje. De goede daarentegen weten waar hun verantwoordelijkheid ligt.
Tot slot is er de focus op resultaat. Organisaties bereiken resultaten door en met mensen. Mensen die enerzijds zelfstandig moeten opereren, maar anderzijds als lid van een team kunnen en willen samenwerken. Dit vraagt om het met en naar elkaar uitspraken van de gewenste successen. Het gunnen ook van specifieke waardering voor collega’s die werkelijk bijdragen aan het realiseren daarvan.
Een goed team heeft synergie. Denkt in toegevoegde waarde. Zorgt voor een grote(-re) transparantie en het zorgt voor voorspelbaarheid. Denken en doen vanuit toevoegende waarde is een belangrijke voorwaarde voor bevlogenheid en betrokkenheid. Een cultuur van toevoegende waarde creëert ruimte voor kritiek. Voor een sfeer ook waarbinnen spelers elkaar onderling terugkoppeling en eerlijke feedback geven. En elkaar zo helpen om beter te worden.
Een goed team maakt het geheel meer dan de som der delen. Echt teamwerk leidt – als het goed gebeurt – tot magische resultaten. Voor écht teamwerk heb je daarom meer nodig dan doelgerichtheid, open communicatie, eerlijke feedback, respect voor verschillen, enzovoort, en zo verder. Natuurlijk, leiderschap, ondernemerschap, motivatie, risico’s durven nemen, voor elkaar instaan en wat dies meer zij. Dat alles doet er toe. Maar ook wanneer een groep over al deze eigenschappen en ingrediënten beschikt, is er geen garantie voor succes. Of, zoals wijlen Johan Cruijff het zei: “Als je voor elke positie de beste speler kiest, heb je nog geen sterk elftal maar een team dat als los zand uiteen valt.”
Succes vraagt – als de steensoep – om chemie en bezieling. Vraagt niet alleen om de vlam in de pan. Het vraagt van mensen om hun toevoegende waarde te delen. Want echt succes bevrijdt zich van eigenbelang.
