‘In mijn klas zitten nogal wat autisten,’ zei laatst een oud-collega tegen mij. Hij werkt niet in het speciaal onderwijs, nee hij bedoelde daar wat anders mee dan mensen met een Autisme Spectrum Stoornis; ASS. Hij wilde daarmee blijkbaar een bepaald type gedrag duidelijk maken.

Het wordt de laatste tijd steeds vaker gezegd tegen mensen die vaste gewoontes hebben, minder flexibel zijn, of tegen mensen die hun zin kost wat kost willen doordrijven.

Een van de vele ‘normale’ uitingen van deze tijd; Een mode-woord?

Prettig klinkt het niet als het tegen jou of je kind gezegd wordt, dat weet ik wel.

Jaren heb ik les gegeven aan leerlingen, die doof waren. Nog nooit had ik het gevoel dat ik les gaf aan doven. Mijn omgeving vond dat in het algemeen hetzelfde; leerlingen die doof zijn, dove leerlingen of doven. Men vond mij op dat gebied wat te gevoelig reageren als ik hen corrigeerde met de opmerking dat het in de eerste plaats leerlingen waren, waar ik les aan gaf en daarnaast waren ze doof.

In de jaren 70 werkte ik met mensen met een verstandelijke beperking. Zij werden toen echter niet zo genoemd. Dat waren oligofrenen, daarna kwam de term zwakzinnigen, weer enkele jaren later geestelijk gehandicapten. Net zo goed dat het in de beginjaren van mijn actieve loopbaan patiënten waren en ze nu als cliënten worden gezien. Voor mij blijkt uit de verandering in terminologie  dat er een andere houding kan ontstaan. We gedragen ons mede daardoor mogelijk ook anders t.o.v. mensen, die zorgafhankelijk zijn. Er klinkt wat meer respect door.

Terug naar mijn oud-collega die een klas met autisten heeft. Zoals gezegd spreken we nu van mensen met een Autisme Spectrum Stoornis. Sommigen zeggen: mensen met ASS. Hier hebben we het eerst over mensen en daarna pas over de beperking. Ik vind het een hele mooie en terechte verbetering om hen zo te noemen.
Vroeger was het kenmerk van iemand die we diagnosticeerden als ‘de autist’ een in zichzelf gekeerde zonderling, die nauwelijks of geen contact maakte met zijn omgeving. In de film ‘Rainman’ speelde Dustin Hoffman zo’n persoon.
Door het een spectrum stoornis te noemen geven we al aan dat er veel kleuren zijn en niemand meer met één en dezelfde kleur kan worden aangeduid. Niemand is meer te ‘vangen’ in een kenmerk.

Al met al denk ik dat deze oud- collega zich niet bewust is van de vele kleuren, die mensen met een autisme spectrum stoornis hebben. Zijn opmerking was daarbij bepaald niet positief bedoeld.

Laten we dus minder snel het woord ‘autist’ in onze mond nemen. Een term die overigens ook nog van weinig realiteitszin getuigt.

Geert Bettinger

Auteur van het boek: ‘door stil te staan kom je verder’.