Bij welzijnsinstellingen zie je steeds vaker dat er een ervaringsdeskundige wordt uitgenodigd om zijn persoonlijke verhaal te vertellen. Dit is bijvoorbeeld een ex- cliënt van het GGZ, de verslavingszorg, het gevangeniswezen of de jeugdzorg.
Het is iemand die goed uit zijn woorden kan komen en niet bang is om op vragen van de deskundige toehoorders in te gaan. Om aan deze ‘eisen’ te voldoen heeft hij een cursus gevolgd of is zelfs speciaal opgeleid. Er bestaan in Nederland al scholen die dit doen.
Het achterliggende idee is dat de professionals hierdoor meer inzicht krijgen in de belevingswereld van hun cliënten. Binnen instellingen waar zeer zorgafhankelijke cliënten wonen wordt zelden gebruik gemaakt van ervaringsdeskundigen.
De reden is voor de hand liggend; er zijn nauwelijks ex- cliënten en ze kunnen zich vaak niet goed verbaal uiten, laat staan vragen beantwoorden van professionals.
Toen ik les gaf aan een opleiding voor zorg en welzijn nodigde ik ieder jaar Gerrie uit. Zij was moeder van een kind met een meervoudig complexe beperking en dus ervaringsdeskundige. De instelling waar haar dochter woonde zag haar als een lastige, bemoeizuchtige moeder. Gerrie kon zaken goed verwoorden en was heel duidelijk in wat ze van bepaalde situaties vond.
Mijn studenten wilden van deze gastles leren hoe ze het beste om konden gaan met een ‘lastig familielid’.
Gerrie stelde zich direct voor met de woorden: ‘Hier staat een lastige ouder’. Ze keek rond en vroeg wie er zelf al vader of moeder was? Dat was niemand.
Haar volgende vraag was steevast wie er een zorgafhankelijk familielid binnen een instelling had? Hierop kwamen vaak positieve reacties.
Uiteindelijk werd het de toekomstige hulpverleners duidelijk dat ‘lastige’ familie juist een belangrijke bijdrage kan leveren aan de kwaliteit van hulpverlening.
Rest de vraag hoe we gebruik kunnen maken van de deskundigheid van cliënten die niet of nauwelijks de woorden hebben?
Dat kan alleen als wij echt naar hen willen ‘luisteren.’
Geert Bettinger, auteur van
Een andere kijk op ‘probleemgedrag’
