Een goed begin is het halve werk, ook in de jeugdzorg. Daarom vervult het ondersteuningsplan (ook wel hulpverlenings- of toekomstplan) een centrale rol bij de start van ondersteuning. Zo’n plan is plan nodig om goede afspraken te kunnen maken over de ondersteuning die moet bijdragen aan het oplossen van het probleem waarvoor ouders of jeugdigen bij een sociaal team (wijkteam, Toegang) aankloppen. De consulent van het sociaal wijkteam heeft het plan ook nodig om te toetsen of te bieden ondersteuning overeenkomt met wat nodig is en ondersteuners gebruiken het om de zorg te structureren en afspraken te maken over ieders bijdrage. Het is tevens de basis voor evaluatie van de (resultaten van de) ondersteuning.

Een goed begin is het halve werk. Dat weet ook Paul Optgehoor. Hij is als consulent jeugd verbonden aan een sociaal team in het midden van het land. Hij steekt veel energie in het opstellen van het goede plan. En dat begint, zo doceert hij ons, met LUISTEREN! Luisteren en AANDACHT zijn de basis voor een goed plan.

Paul vertelt: “Ik wil niet alleen de feiten horen die de ander zegt, maar vooral de hele boodschap van de ander begrijpen. Dus ook de betekenis én de gevoelens.”

Door actief te luisteren laat Paul zien dat hij werkelijk wil weten wat de ander bezighoudt of bedoelt. “Een mens heeft twee oren en één mond. Om twee keer zoveel actief te luisteren dan te praten”, aldus Paul Optgehoor.

Actief luisteren betekent voor dat Paul hoort en ziet wat er wordt gezegd. Dat hij die boodschap verwerkt en teruggeeft. Om vast te stellen of ze elkaar goed begrijpen. Actief luisteren vraagt om inleving, lef, concentratie en doorzettingsvermogen. En aandacht; aandacht voor de ander!

In het gesprek focust Paul zich dus volledig op de ander: herhaalt in zijn hoofd wat de ander zegt en laat zo de boodschap van de ander goed tot zich doordringen. Hij maakt contact; door naar de ander te kijken en vragen te stellen. Hij kijkt ook goed naar de lichaamstaal van de ander. Om te ‘lezen’ wat niet wordt gezegd. Soms stelt hij vragen: ‘Wat bedoel je daarmee?’ of ‘Is dit wat je bedoelt?’ En als iets hem raakt, laat hij dat ook merken. Hij moedigt zo de ander aan het hele verhaal te vertellen. Wie of wat belangrijk voor hem of haar is. Wie zich zorgen maakt om hem of haar.

Hij vraagt de ander duidelijk te maken wat hij of zij nodig heeft. Wat de ander zelf wil of kan doen. Of wat familie, buren, vrienden of zijn baas kan en wil doen.

Als ze uitgesproken zijn vat hij samen wat de ander zegt: ‘Wat ik hoor is….’ of ’Als ik je goed begrijp….’ . Zo leggen zij samen de basis voor een goed en haalbaar plan voor de toekomst.

U kunt onderstaande strip (van de video) hier ook als pdf-downloaden.

• De auteur, Peter Paul J. Doodkorte, is als senior-adviseur verbonden aan Vondel & Nassau, een landelijk werkend adviesbureau voor sociaal domein en overheden

• Meer blogs en ideeën zijn te vinden op Verruim de horizon, De kracht van het alledaagse en Inspirituals